Bất chấp những “cơn gió ngược” từ kinh tế toàn cầu, ngành gỗ Việt Nam vừa khép lại năm 2024 đầy ấn tượng với kim ngạch xuất khẩu đạt 16,3 tỷ USD, vượt xa mục tiêu 15,2 tỷ USD đã đề ra. “Ngôi sao sáng” trong bức tranh xuất khẩu năm qua chính là thị trường Hoa Kỳ, khi quốc gia này tiếp tục khẳng định vị thế là “cứ điểm” số một của gỗ Việt, mang về 8,17 tỷ USD, chiếm tới 56% tổng giá trị xuất khẩu.
Mức tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ lên đến 24,6% (tương đương 1,61 tỷ USD) không chỉ là con số thống kê khô khan, mà còn là “liều doping” mạnh mẽ, tạo đà cho ngành gỗ hướng tới năm 2025 với nhiều kỳ vọng khởi sắc.
Tuy nhiên, bức tranh tươi sáng này không che lấp được những thách thức mà ngành gỗ Việt Nam đang phải đối mặt. Theo phân tích từ MBS Research, năm 2024 chứng kiến sự “ảm đạm” của sức mua tại các thị trường chủ lực như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc, do ảnh hưởng kéo dài của suy thoái kinh tế và lạm phát. Người tiêu dùng tại các khu vực này thắt chặt chi tiêu, đặc biệt với các mặt hàng không thiết yếu, trong đó có đồ gỗ.
Bên cạnh đó, “bài toán” về nguồn gốc gỗ hợp pháp, phát triển xanh và giảm phát thải khí nhà kính ngày càng trở nên cấp bách khi các thị trường nhập khẩu lớn liên tục siết chặt các tiêu chuẩn. Nguy cơ gian lận thương mại, xuất xứ hàng hóa, cùng với cạnh tranh gay gắt và các vụ kiện chống bán phá giá phức tạp, cũng là những “rào cản” không nhỏ trên con đường xuất khẩu của gỗ Việt.
Mặc dù vậy, thành công vượt bậc trong năm 2024 đã chứng minh bản lĩnh và sự linh hoạt của các doanh nghiệp gỗ Việt Nam. Nỗ lực đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống, cùng với việc chủ động tham gia hội chợ triển lãm, chuyển đổi từ gia công sang thiết kế và nâng cao chất lượng sản phẩm đã mang lại “quả ngọt”.
Đặc biệt, việc ngày càng nhiều doanh nghiệp gỗ đạt chứng chỉ FSC-CoC (chứng nhận nguồn gốc gỗ bền vững) đã giúp giảm thiểu rủi ro từ các quy định khắt khe của Mỹ và EU, mở rộng cánh cửa xuất khẩu sang các thị trường khó tính.
Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), cho biết nguồn cung nguyên liệu gỗ trong nước hiện đã đáp ứng tới 77,4% nhu cầu sản xuất, phần còn lại được nhập khẩu từ nhiều quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc, Mỹ và các nước ASEAN. “Sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường Mỹ, đặc biệt từ giữa năm 2024, là yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu gỗ Việt,” ông Hoài nhấn mạnh. Các nhà nhập khẩu Mỹ đánh giá cao năng lực cung ứng của Việt Nam, đặc biệt trong nhóm hàng đồ nội thất gỗ.
Quyết định giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) vào tháng 9/2024 được xem là “bước ngoặt” quan trọng, “hồi sinh” thị trường bất động sản Mỹ, kéo theo đó là nhu cầu sửa chữa, tân trang nhà cửa và tiêu thụ đồ gỗ nội thất tăng cao.
Các chuyên gia dự báo, đà phục hồi của thị trường nhà ở Mỹ sẽ tiếp tục là “động cơ” chính cho xuất khẩu gỗ Việt Nam trong năm 2025. Giá cước vận chuyển giảm cũng là yếu tố “tiếp sức”, dự kiến giúp các doanh nghiệp gỗ đón nhận nhiều đơn hàng hơn.
FED được dự đoán sẽ có thêm hai đợt giảm lãi suất trong năm 2025, tạo điều kiện cho thị trường nhà ở Mỹ tiếp tục “ấm lên”, thúc đẩy tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ. Ngoài ra, kỳ vọng vào các chính sách thuế mới của chính quyền Tổng thống Mỹ trong trung và dài hạn cũng mở ra cơ hội cho gỗ Việt Nam gia tăng thị phần tại thị trường này.
Để nắm bắt cơ hội, các doanh nghiệp gỗ Việt Nam cần tiếp tục “nâng cấp” chất lượng sản phẩm, đổi mới mẫu mã, xây dựng thương hiệu, liên kết chuỗi giá trị và tối ưu hóa chi phí, đặc biệt là chi phí logistics, để tăng cường sức cạnh tranh. Về phía Nhà nước, các bộ, ngành và Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp phát huy lợi thế cạnh tranh, thúc đẩy xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ bền vững.