Nếu đã một lần ghé thăm vùng đất Tiên Yên (Quảng Ninh), hẳn du khách sẽ không quên được hương vị ngọt ngào, bùi thơm của kẹo lạc hồng – món quà quê giản dị nhưng chứa đựng cả tinh hoa ẩm thực và nét tinh tế trong văn hóa truyền thống.
Không chỉ là đặc sản địa phương, kẹo lạc hồng Tiên Yên còn vươn mình trở thành sản phẩm OCOP tiêu biểu, góp phần đưa thương hiệu Quảng Ninh tỏa sáng trên bản đồ ẩm thực Việt.
Hồn quê trong từng viên kẹo đỏ hồng
Kẹo lạc hồng Tiên Yên từ lâu đã gắn bó với đời sống người dân nơi đây như một phần không thể thiếu trong những dịp trọng đại: cỗ cúng gia tiên, lễ cưới hỏi, Tết đến xuân về. Sắc đỏ hồng rực rỡ của kẹo tượng trưng cho may mắn, tài lộc, còn vị ngọt dịu từ mạch nha hòa quyện cùng độ giòn bùi của lạc rang như lời chúc phúc an lành.
Theo lời các bậc cao niên, trước đây, kẹo lạc hồng được làm thủ công với nguyên liệu chính là gấc tươi để tạo màu đỏ tự nhiên. Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu thị trường, màu thực phẩm an toàn đã thay thế, nhưng tinh thần “chất lượng làm nên thương hiệu” vẫn được người dân Tiên Yên gìn giữ nguyên vẹn.
Hành trình kỳ công từ hạt lạc đến viên kẹo “vạn người mê”
Để cho ra đời những viên kẹo lạc hồng đạt chuẩn OCOP, quy trình sản xuất phải đòi hỏi sự tỉ mỉ đến từng milimet. Gia đình ông Lê Bá Quy (thị trấn Tiên Yên) – một trong những hộ sản xuất lâu đời – đã dành trọn 20 năm để hoàn thiện bí quyết riêng, biến kẹo lạc hồng thành đặc sản “hái ra tiền” mỗi dịp lễ Tết.
1. Chọn nguyên liệu “khắt khe”
- Lạc: Chỉ dùng lạc mẩy, hạt đều, rang chín tới để giữ độ giòn và hương thơm đặc trưng. Lạc sau rang được tách vỏ, làm sạch và đập nhẹ thành miếng vừa ăn.
- Đường và mạch nha: Tạo vị ngọt thanh, không gắt cổ, kết hợp cùng bột đao (tinh bột từ củ dong) để kẹo có độ dẻo mịn.
- Màu thực phẩm: Đạt chuẩn an toàn, thay thế cho gấc truyền thống nhưng vẫn giữ được sắc hồng ngọc quyến rũ.
2. Nấu kẹo – Nghệ thuật của đôi tay tài hoa
Công đoạn quyết định thành bại nằm ở khâu nấu và đánh kẹo. Hỗn hợp đường, mạch nha và bột đao được nấu trên bếp lửa vừa, khuấy liên tục bằng đũa lớn đến khi sánh đặc, dẻo quánh. Người thợ phải canh lửa “ già – non” chuẩn xác: Nếu lửa quá to, kẹo dễ bị cháy; lửa nhỏ thì kẹo không dẻo.
Khi hỗn hợp chuyển màu hổ phách, lạc rang và màu thực phẩm được trộn đều. Đây là lúc người thợ dùng sức mạnh cánh tay để “đánh kẹo” – khuấy nhanh và đều tay giúp màu sắc hòa quyện, kẹo không bị vón cục. “Phải đánh liên tục cho đến khi tay nặng trịch, kẹo sánh sệt lại mới đạt”, ông Quy chia sẻ.
3. Định hình – Tạo nên kiệt tá
Kẹo nóng được đổ lên khay kim loại phẳng, dàn mỏng và làm nguội nhanh trong phòng lạnh để giữ độ giòn của lạc. Sau đó, từng tấm kẹo được cắt tỉ mỉ thành những viên vuông vắn, bọc trong giấy bóng kính trong suốt, lộ rõ sắc hồng óng ánh như viên ngọc thạch lựu.
Vị ngon “độc nhất vô nhị” giữa thời đại công nghiệp
Khác biệt lớn nhất của kẹo lạc hồng Tiên Yên so với các sản phẩm cùng loại chính là công thức truyền thống được bảo tồn nguyên vẹn:
- Không chất bảo quản: Thời hạn sử dụng chỉ 60 ngày, đảm bảo độ tươi ngon tuyệt đối.
- Kết cấu hoàn hảo: Lớp vỏ dẻo mềm ôm trọn hạt lạc giòn tan, vị ngọt dịu từ mạch nha thấm dần nơi đầu lưỡi.
- Màu sắc bắt mắt: Sắc hồng đỏ tươi như son phấn, biến mỗi viên kẹo thành tác phẩm nghệ thuật.
Không chỉ là món ăn vặt, kẹo lạc hồng còn được nhiều người ví như “viên vitamin hạnh phúc” nhờ công dụng:
- Kích thích tiêu hóa: Nhờ men tự nhiên từ mạch nha.
- Cung cấp năng lượng: Protein từ lạc và carbohydrate lành mạnh.
- Giải tỏa căng thẳng: Vị ngọt dịu giúp thư giãn tinh thần.
OCOP – Cánh cửa đưa đặc sản “lên ngôi”
Nhờ chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm), kẹo lạc hồng Tiên Yên đã thoát khỏi giới hạn của làng quê nhỏ. Từ sản xuất thủ công quy mô gia đình, nhiều cơ sở như nhà ông Quy đã mạnh dạn đầu tư máy móc hỗ trợ (sấy lạc, đóng gói tự động) mà vẫn giữ nguyên công đoạn thủ công then chốt.
Năm 2023, sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, mở đường cho hành trình chinh phục thị trường trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, vào dịp Tết Nguyên đán, các hộ sản xuất tại Tiên Yên có thể làm ra hàng tấn kẹo, đáp ứng nhu cầu làm quà biếu, quà lưu niệm của du khách.
Kẹo lạc hồng Tiên Yên không đơn thuần là món ăn – đó là ký ức tuổi thơ của bao thế hệ, là tâm huyết của những người thợ tảo tần, và là niềm tự hào của vùng đất Quảng Ninh. Sản phẩm xứng đáng trở thành “đại sứ văn hóa”, kết nối quá khứ với hiện tại, đưa tinh hoa ẩm thực Việt vươn xa. Hãy thử một lần nhấm nháp viên kẹo đỏ hồng, để cảm nhận vị ngọt từ đất mẹ thấm đẫm trong từng hơi thở!