Ngoài gà Tiên Yên, khâu nhục… Tiên Yên (Quảng Ninh) còn có một đặc sản khác, đó là kẹo lạc hồng món quà dân dã không thể thiếu trong dịp lễ, Tết.
Từ bao đời nay, kẹo lạc hồng Tiên Yên đã cùng khâu nhục, gà Tiên Yên trở thành “định danh” cho văn hóa ẩm thực giàu màu sắc và đậm đà truyền thống dân tộc của vùng đất Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. Kẹo lạc hồng ra đời từ bao giờ, không ai còn nhớ rõ. Chỉ biết rằng nghề làm kẹo lạc hồng đã được truyền từ đời này sang đời khác ở vùng đất Tiên Yên.
Kẹo lạc hồng có vị ngọt thanh, thơm ngậy, có thành phần chính là lạc, được nấu với đường kính và mạch nha. Tuy nhiên, kẹo lạc hồng có vị ngọt thanh, ăn dẻo và hơi dai, đặc biệt là có màu đỏ hồng nhìn khá bắt mắt và hấp dẫn kích thích vị giác người nhìn.
Để có được sản phẩm kẹo lạc hồng hoàn hỏa thì lạc (đậu phộng) phải là loại ngon được rang chín tới, vừa độ để giữ được mùi vị đặc trưng rồi được cho vào máy làm vỡ đôi hoặc vỡ ba. Sau đó, lạc được cho vào hỗn hợp mạch nha, đường và màu thực phẩm dẻo quánh, đánh đều.
Ngày trước, màu hồng của kẹo lạc hồng thường được tạo ra từ gấc. Nay do sản xuất với số lượng lớn nên gấc được thay thế bằng màu thực phẩm đảm bảo an toàn thực phẩm.
Sau khi hỗn hợp quện vào nhau, sánh đặc lại, đổi thành màu sậm là đưa ngay ra ngoài và giàn ra khay. Khi kẹo nguội, se mặt, người thợ sẽ dùng dao cắt kẹo thành cắt thành từng viên nhỏ bằng ngón cái. Viên kẹo thơm mùi mạch nha, bùi vị lạc và đỏ hồng như thạch lựu, khiến nhìn vào là thấy cảm tình.
Để nâng cao chất lượng sản phẩm, hiện nay việc sản xuất kẹo lạc hồng đã được các cơ sở đầu tư, trang bị các loại máy móc như: Nồi điện, máy khuấy đảo, máy cắt, máy bọc, dán túi, máy in bao bì… Tuy được máy móc hỗ trợ nhưng quy trình làm kẹo lạc hồng vẫn chủ yếu thủ công và phụ thuộc vào tay nghề, kinh nghiệm người nấu và bí quyết gia truyền riêng có.
Theo bà Vũ Thị Liên – cơ sở sản xuất kẹo lạc hồng Thanh Liên (phố Lý Thường Kiệt, thị trấn Tiên Yên, huyện Tiên Yên), trước đây, kẹo lạc hồng được làm hoàn toàn thủ công nên rất vất vả. Gia đình bà có khi cần cả chục người cùng làm nhưng chỉ được 1 tạ kẹo/ngày. Hiện nay, nhờ có có máy móc hỗ trợ nên chỉ cần 2 người chuyên sản xuất kẹo. Mỗi ngày gia đình bà có thể làm hơn 2 tạ kẹo lạc hồng.
Khi xưa, kẹo lạc hồng chỉ xuất hiện vào dịp lễ Tết, cưới hỏi. Từ khi có chương trình OCOP Quảng Ninh, kẹo lạc hồng đã được quảng bá, giới thiệu rộng rãi tới nhiều địa phương trong cả nước.
Theo chị Lê Thị Chung, cơ sở sản xuất kẹo lạc hồng Chung Quy (thị trấn Tiên Yên, huyện Tiên Yên), kẹo lạc hồng của của gia đình đã được chứng nhận 3 sao OCOP từ năm 2019. Nhờ được chứng nhận là sản phẩm OCOP, kẹo lạc hồng được khách hàng trong và ngoài tỉnh rất ưa chuộng.
Những tháng trước Tết, trung bình mỗi ngày cơ sở sản xuất khoảng 2 tạ kẹo lạc hồng. Nhưng thời điểm gần Tết, sản lượng kẹo phải đạt gần 4 tạ/ngày mới đủ hàng giao cho khách. Do đó, bên cạnh 4 người trong gia đình, cơ sở còn phải thuê thêm 3 nhân công nữa mới kịp phục vụ khách dịp Tết.
Chị Lê Minh Anh (TP. Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) chia sẻ, dịp giáp Tết Nguyên đán, chị thường đi hội chợ OCOP và mua kẹo lạc hồng. Viên kẹo màu đỏ hồng, nhìn rất thích mắt, giống như tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, niềm vui dịp đầu năm vậy”.
Theo lãnh đạo thị trấn Tiên Yên (huyện Tiên Yên), để phát triển thương hiệu kẹo lạc hồng Tiên Yên, thị trấn thường xuyên hỗ trợ các cơ sở đưa sản phẩm tham gia các hội chợ trong và ngoài huyện, các tỉnh lân cận như Hà Nội, Lạng Sơn,… Sắp tới, thị trấn dự kiến giao Đoàn Thanh niên và Hội Nông dân hỗ trợ các cơ sở đưa sản phẩm kẹo lạc hồng lên sàn thương mại điện tử.