Năm 2024 khép lại với thành tích ấn tượng khi kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam cán mốc kỷ lục 7,15 tỷ USD, tăng 27,6% so với năm trước. Thế nhưng, bước sang tháng đầu tiên của năm 2025, ngành hàng này đối mặt với nhiều áp lực, dự kiến giảm sút đáng kể do rào cản từ thị trường Trung Quốc – đặc biệt là vấn đề chất vàng O trong xuất khẩu sầu riêng.
Số Liệu Biến Động: Xuất Siêu Vẫn Duy Trì
Theo thống kê sơ bộ từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), kim ngạch xuất khẩu tháng 1/2025 ước đạt 416,5 triệu USD, giảm 11,3% so với tháng 12/2024 (529 triệu USD) và giảm nhẹ 5,2% so cùng kỳ năm trước. Trái ngược với chiều hướng này, nhập khẩu rau quả ghi nhận mức tăng 31,4% so với tháng 1/2024, đạt 284,5 triệu USD. Dù vậy, ngành vẫn duy trì xuất siêu 132 triệu USD, phản ánh sức bật tương đối dù gặp nhiều biến động.
Trung Quốc – “Mắt Xích” Quan Trọng Và Thách Thức
Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng Thư ký VINAFRUIT – nhấn mạnh, sự sụt giảm chủ yếu đến từ thị trường Trung Quốc, nơi chiếm hơn 64% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 (4,63 tỷ USD). Việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát dư lượng chất vàng O trong sầu riêng – mặt hàng chiếm gần 50% tổng xuất khẩu – khiến nhiều lô hàng tồn đọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả đầu năm 2025. “Nếu không tháo gỡ kịp thời, mục tiêu 8 tỷ USD năm 2025 sẽ khó thành hiện thực”, ông Nguyên cảnh báo.
Cơ Hội Từ Đa Dạng Hóa Thị Trường
Bất chấp khó khăn, năm 2024 chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc ở nhiều thị trường: Hoa Kỳ (+39,8%), Hàn Quốc (+39,6%), Thái Lan (+73,7%), Australia (+25,9%)… Điều này cho thấy nỗ lực cải thiện chất lượng và tận dụng hiệu quả các FTA của doanh nghiệp Việt. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), nhu cầu rau quả toàn cầu dự kiến tăng trưởng 6,22% giai đoạn 2025-2029, mở ra cơ hội lớn nếu Việt Nam khắc phục được điểm yếu nội tại.
Rào Cản Nội Tại Và Giải Pháp Bền Vững
Bên cạnh cạnh tranh thương mại Mỹ – Trung và xung đột địa chính trị, ngành rau quả đối mặt với thách thức từ chuỗi cung ứng manh mún, nguy cơ vi phạm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Để đạt mục tiêu 8 tỷ USD, Cục Xuất nhập khẩu khuyến nghị tăng cường liên kết “4 nhà” – từ nông dân, hợp tác xã đến doanh nghiệp – nhằm đảm bảo tiêu chuẩn đồng đều và xây dựng thương hiệu vững chắc.
Thành công của năm 2024 là minh chứng cho tiềm năng xuất khẩu rau quả Việt Nam. Tuy nhiên, bài toán chất lượng và đa dạng hóa thị trường vẫn cần được giải quyết triệt để để biến thách thức đầu năm 2025 thành bệ phóng cho tăng trưởng bền vững.