1. Bức Tranh Xuất Khẩu: Từ Kỷ Lục Đến Thách Thức Mới
Năm 2024 khép lại với thành tích ấn tượng khi xuất khẩu rau quả Việt Nam đạt 7.12 tỷ USD, nhưng con số này vẫn chưa đủ để làm nóng các bàn đàm phán khi mục tiêu 2025 là 8 tỷ USD. Tháng đầu năm mới ghi nhận tín hiệu trái chiều: Kim ngạch tháng 1/2025 đạt 416.5 triệu USD, sụt 5.2% so cùng kỳ – một khởi đầu không như kỳ vọng.
2. Cuộc Đua Trên Thị Trường Toàn Cầu: Xu Hướng “Xanh” Làm Thay Đổi Luật Chơi
- Phân khúc hữu cơ: Dự báo tăng trưởng 5.9%/năm, đạt 11.92 tỷ USD vào 2029. Tại Mỹ, doanh số thực phẩm hữu cơ tăng 4.3% năm 2022, trong khi Anh chứng kiến sự bùng nổ của 2.500 nhà hàng sử dụng nguyên liệu hữu cơ.
- Sản phẩm chế biến: Thị trường trái cây sấy toàn cầu sẽ đạt 16.55 tỷ USD năm 2030, với châu Á – Thái Bình Dương dẫn đầu tốc độ tăng trưởng. Đáng chú ý, sản phẩm xoài sấy VietGAP của Công ty Nafoods đã chiếm 3% thị phần tại Đức sau 2 năm thâm nhập.
3. Điểm Nghẽn Từ Khâu Nguyên Liệu Đến Chế Biến
Dù sở hữu 1.65 triệu ha cây ăn trái, chỉ 15% sản lượng rau quả Việt được chế biến sâu – con số khiêm tốn so với 40% của Thái Lan. Ông Lê Thanh Hòa, Chuyên gia nông nghiệp, phân tích: “Mỗi container thanh long xuất khẩu tươi mang về 8.000 USD, nhưng nếu chế biến thành bột dinh dưỡng, giá trị có thể tăng gấp 5 lần”.
4. Công Nghệ Số: Giải Pháp Cho Bài Toán Truy Xuất Nguồn Gốc
Sự cố “mã số vùng trồng ma” ở Bến Tre (2024) khiến 200 tấn sầu riêng bị trả về đã thúc đẩy áp dụng công nghệ blockchain. Tập đoàn PAN Group tiên phong triển khai hệ thống QR-code tích hợp IoT, cho phép người dùng châu Âu xem trực tiếp quy trình canh tác qua smartphone.
5. Chiến Lược Đa Kênh: Khi Dừa Sáp Không Chỉ Đi Trung Quốc
- Mở rộng thị trường: Vina T&T Group ký hợp đồng cung cấp 1.000 tấn dừa tươi/năm cho chuỗi siêu thị Costco tại Mỹ, đồng thời phát triển dòng mỹ phẩm từ dầu dừa xuất sang Nhật.
- Liên kết vùng: 17 hợp tác xã tại Tiền Giang áp dụng mô hình “3 trong 1” (trồng trọt – chế biến – logistic) dưới sự hỗ trợ kỹ thuật từ Đại học Cần Thơ.
6. Đề Xuất Chính Sách: Xây Dựng “Hộ Chiếu Xanh” Cho Nông Sản
Hiệp hội Rau quả Việt Nam kiến nghị:
- Thành lập Trung tâm Giám sát Chuỗi Giá Trị Số, tích hợp dữ liệu từ 63 tỉnh thành
- Áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP cho 100% vùng trồng xuất khẩu vào 2026
- Phối hợp với Interpol ngăn chặn gian lận thương mại xuyên biên giới
7. Lộ Trình 2025: 3 Đột Phá Chiến Lược
- Công nghiệp 4.0: Ứng dụng AI trong dự báo thị trường và robot phân loại sản phẩm
- Thương hiệu quốc gia: Xây dựng 5 nhãn hiệu tập thể đạt chứng nhận EU Organic
- Logistics xanh: Giảm 30% phát thải carbon thông qua hệ thống kho lạnh năng lượng mặt trời
Hành trình chinh phục 8 tỷ USD không chỉ là cuộc đua về số lượng, mà là bài toán tái cấu trúc ngành hàng từ gốc. Khi doanh nghiệp dám đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và minh bạch hóa chuỗi cung ứng, nông sản Việt mới thực sự “thoát xác” để vươn tầm cao mới.