Sau nhiều phiên thảo luận sôi nổi, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi vào kỳ họp thứ 8, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hệ thống thuế gián thu của Việt Nam.
Với 4 chương và 18 điều, luật mới, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, hứa hẹn mang đến những thay đổi đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và chi tiêu của người dân. Bên cạnh việc kế thừa những quy định hiện hành, Luật Thuế GTGT 2024 tập trung vào việc giải quyết những thách thức mới phát sinh, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.
1. Mở rộng “lưới” thuế: Kinh tế số vào tầm ngắm
Một trong những điểm sửa đổi đáng chú ý nhất là việc luật hóa trách nhiệm nộp thuế GTGT đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử và kinh doanh trên nền tảng số. Cụ thể:
Đánh thuế “ông lớn” công nghệ: Các nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật số xuyên biên giới không có hiện diện pháp lý tại Việt Nam nhưng có doanh thu phát sinh từ thị trường Việt Nam cũng sẽ thuộc diện chịu thuế. Luật mới quy định rõ cơ chế để các nền tảng số thực hiện việc khấu trừ và nộp thuế thay cho các nhà cung cấp này.
Siết chặt quản lý thuế trên sàn thương mại điện tử: Các sàn giao dịch thương mại điện tử có chức năng thanh toán sẽ phải thực hiện khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên nền tảng của mình. Động thái này nhằm tăng cường quản lý thuế, đảm bảo sự công bằng giữa các loại hình kinh doanh.
Phân tích: Việc đưa kinh tế số vào phạm vi điều chỉnh của Luật Thuế GTGT là một bước đi tất yếu, phù hợp với xu thế toàn cầu và thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc quản lý nguồn thu từ lĩnh vực này. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và cần có hướng dẫn chi tiết để tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp.
2. Nới lỏng gánh nặng cho hộ kinh doanh nhỏ:
Luật mới có một tin vui cho các hộ kinh doanh cá thể khi nâng mức doanh thu hàng năm không chịu thuế GTGT từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng. Đây là một động thái thiết thực, giúp giảm bớt gánh nặng hành chính và tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ phát triển.
3. Điều chỉnh danh mục miễn thuế: Tập trung vào chính sách hỗ trợ và quản lý tài nguyên
Những thay đổi về đối tượng không chịu thuế GTGT cho thấy sự điều chỉnh chính sách theo hướng tập trung hơn vào mục tiêu hỗ trợ và quản lý:
Loại bỏ quy định gây tranh cãi: Quy định về việc doanh nghiệp mua nông sản sơ chế từ doanh nghiệp khác không phải kê khai nhưng được khấu trừ thuế đầu vào đã bị loại bỏ.
Quản lý chặt chẽ tài nguyên: Chính phủ sẽ có thẩm quyền quy định cụ thể danh mục sản phẩm xuất khẩu là tài nguyên, khoáng sản chưa chế biến và đã chế biến thuộc diện không chịu thuế. Đây là một bước đi nhằm hạn chế xuất khẩu tài nguyên thô, khuyến khích chế biến sâu.
Bổ sung các trường hợp đặc biệt: Các khoản phí vay vốn của Chính phủ, hàng hóa nhập khẩu cho thuê tài chính vào khu phi thuế quan, hàng hóa cứu trợ và di sản văn hóa cũng được bổ sung vào danh mục miễn thuế.
4. Minh bạch hóa giá tính thuế:
Luật mới có những sửa đổi nhằm làm rõ hơn các quy định về giá tính thuế, đặc biệt đối với hàng hóa nhập khẩu và hoạt động kinh doanh bất động sản. Việc này góp phần tạo sự minh bạch và giảm thiểu tranh chấp trong quá trình thực hiện.
5. Điều chỉnh thuế suất: Hỗ trợ ngành nông nghiệp và văn hóa truyền thống
Những thay đổi về thuế suất cho thấy sự quan tâm của nhà nước đối với một số lĩnh vực đặc thù:
Ưu đãi cho nông nghiệp: Phân bón, tàu khai thác thủy sản, máy móc nông nghiệp chuyên dùng tiếp tục được áp dụng thuế suất 5%.
Khuyến khích văn hóa: Hoạt động nghệ thuật biểu diễn truyền thống, dân gian được hưởng thuế suất ưu đãi 5%.
Làm rõ nguyên tắc áp dụng: Luật bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng thuế suất trong trường hợp kinh doanh nhiều loại hàng hóa, dịch vụ có mức thuế suất khác nhau, đảm bảo tính thống nhất.
6. Gỡ vướng mắc trong khấu trừ thuế đầu vào:
Luật mới có nhiều điểm sửa đổi nhằm giải quyết những vướng mắc trong thực tế về khấu trừ thuế GTGT đầu vào, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp:
Xử lý sai sót linh hoạt hơn: Quy định về xử lý sai sót khi kê khai khấu trừ thuế đầu vào được sửa đổi theo hướng thực tế hơn.
Quy định rõ về chi phí không được khấu trừ: Việc tính vào chi phí doanh nghiệp đối với thuế đầu vào không được khấu trừ được luật hóa, tạo sự rõ ràng.
Mở rộng phạm vi khấu trừ: Các trường hợp hàng hóa, dịch vụ hình thành tài sản cố định phục vụ người lao động, góp vốn bằng tài sản, mua ủy quyền… được quy định rõ ràng hơn về khấu trừ thuế.
Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt: Điều kiện khấu trừ thuế đầu vào là có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt được quy định rõ, trừ một số trường hợp đặc thù.
Chặt chẽ hơn với hàng xuất khẩu: Bổ sung thêm chứng từ cần thiết để khấu trừ thuế đối với hàng xuất khẩu, nhằm ngăn chặn gian lận.
7. Hoàn thuế: Rõ ràng và minh bạch hơn
Các quy định về hoàn thuế GTGT được bổ sung và làm rõ, đặc biệt trong các trường hợp như sản xuất hàng hóa chịu thuế suất 5%, dự án đầu tư, hàng hóa xuất khẩu. Luật cũng quy định rõ các điều kiện hoàn thuế và trách nhiệm của các bên liên quan.
8. Thời điểm xác định thuế và các hành vi bị cấm:
Việc bổ sung quy định về thời điểm xác định thuế và các hành vi bị nghiêm cấm trong khấu trừ, hoàn thuế thể hiện quyết tâm của nhà nước trong việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý thuế.
Luật Thuế GTGT 2024 mang đến một loạt thay đổi quan trọng, thể hiện sự nỗ lực của cơ quan lập pháp trong việc hoàn thiện hệ thống thuế, đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong bối cảnh mới. Những sửa đổi này hứa hẹn sẽ tác động sâu rộng đến hoạt động của doanh nghiệp và chi tiêu của người dân. Trong thời gian tới, việc các cơ quan quản lý ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và tổ chức triển khai hiệu quả luật mới sẽ là yếu tố then chốt để những thay đổi này đi vào cuộc sống và phát huy tối đa hiệu quả. Các doanh nghiệp và người dân cần chủ động tìm hiểu, cập nhật thông tin để có sự chuẩn bị tốt nhất cho những thay đổi sắp tới.