Nghị định 20/2025 siết chặt quản lý, mở rộng phạm vi

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 20/2025/NĐ-CP, đánh dấu một bước điều chỉnh quan trọng trong công tác quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Nghị định này, có hiệu lực từ ngày 27/3/2025 và áp dụng cho kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2024, được xem là “tấm giấy thông hành” mới, cập nhật và làm rõ hơn các quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP vốn đã được ban hành trước đó. Giới chuyên gia nhận định, Nghị định 20 không chỉ đơn thuần là sửa đổi, bổ sung, mà còn thể hiện rõ quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc “siết chặt” hành lang pháp lý, đảm bảo minh bạch và hiệu quả trong hoạt động giao dịch liên kết của doanh nghiệp.

Điểm nhấn đáng chú ý của Nghị định 20 nằm ở việc làm rõ và mở rộng các tiêu chí xác định “bên liên kết” – yếu tố then chốt để xác định phạm vi điều chỉnh của quy định thuế. Cụ thể, Nghị định đã có những thay đổi quan trọng ở các điểm d, k và bổ sung thêm điểm m khoản 2 Điều 5 của Nghị định 132/2020/NĐ-CP.

“Vòng kim cô” chặt hơn cho vay vốn nội bộ:

Một trong những sửa đổi đáng chú ý nhất là tại điểm d khoản 2 Điều 5, liên quan đến trường hợp doanh nghiệp bảo lãnh hoặc cho vay vốn nội bộ. Trước đây, quy định chỉ tập trung vào tỷ lệ khoản vay so với vốn góp và nợ trung, dài hạn của bên đi vay. Tuy nhiên, Nghị định 20 đã “nâng cấp” tiêu chí này, chú trọng đến tổng dư nợ các khoản vay giữa các bên liên kết. Điều này có nghĩa, doanh nghiệp cần phải xem xét tổng thể các khoản vay nội bộ, thay vì chỉ một khoản vay đơn lẻ, để xác định có thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định về giao dịch liên kết hay không.

Đặc biệt, Nghị định mới cũng bổ sung các trường hợp ngoại lệ quan trọng, giúp “gỡ rối” cho các tổ chức tín dụng. Theo đó, các tổ chức tín dụng hoạt động theo Luật Các tổ chức tín dụng 2024 sẽ không bị coi là bên liên kết trong một số trường hợp nhất định, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động cho vay và bảo lãnh vốn của các tổ chức này.

Mở rộng khái niệm “điều hành, kiểm soát trên thực tế”:

Điểm k khoản 2 Điều 5 cũng được sửa đổi, mở rộng phạm vi điều chỉnh sang cả các chi nhánh hạch toán độc lập thực hiện kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Đây là một thay đổi quan trọng, bởi trước đây, quy định có thể chưa bao quát hết các trường hợp doanh nghiệp có sự “điều hành, kiểm soát trên thực tế” đối với hoạt động của chi nhánh hạch toán độc lập. Với sửa đổi này, cơ quan quản lý thuế có thêm công cụ để kiểm soát chặt chẽ hơn các giao dịch nội bộ trong các tập đoàn, doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức phức tạp.

Bổ sung “mắt xích” ngân hàng vào chuỗi liên kết:

Nghị định 20 cũng bổ sung điểm m khoản 2 Điều 5, chính thức đưa các tổ chức tín dụng vào “mạng lưới” các bên liên kết khi có quan hệ với công ty con, công ty kiểm soát hoặc công ty liên kết của mình theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng. Động thái này được đánh giá là phù hợp với thực tiễn, khi các giao dịch giữa tổ chức tín dụng và các đơn vị liên quan ngày càng trở nên phổ biến và phức tạp.

Ngân hàng Nhà nước “gánh thêm” trách nhiệm:

Không chỉ doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng được giao thêm trách nhiệm trong Nghị định 20. Bên cạnh việc cung cấp thông tin về các khoản vay nước ngoài, NHNN còn phải phối hợp cung cấp thông tin về người có liên quan của các lãnh đạo cấp cao, cổ đông lớn và công ty liên kết của tổ chức tín dụng theo hệ thống dữ liệu quản lý của NHNN khi có yêu cầu từ cơ quan thuế. Điều này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác quản lý thuế đối với giao dịch liên kết.

Doanh nghiệp cần làm gì?

Với những thay đổi quan trọng này, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu kỹ Nghị định 20/2025/NĐ-CP, rà soát lại các giao dịch liên kết hiện có, đặc biệt là các giao dịch vay vốn nội bộ, giao dịch với chi nhánh hạch toán độc lập và các giao dịch với tổ chức tín dụng liên quan. Việc nắm bắt và tuân thủ đúng các quy định mới sẽ giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý và đảm bảo tuân thủ pháp luật thuế một cách hiệu quả.